गुरु, मित्र आणि प्रेरणास्थान – माननीय जगदीश एम. दळवी (जिल्हा न्यायाधीश)
एक गुरु, मित्र म्हणून माझ्या वकिलीच्या सुरुवातीला व आयुष्यातील अनेक टर्निंग पॉईंटसाठी साक्षीदार आणि मार्गदर्शक असलेले माननीय जिल्हा न्यायाधीश जगदीश एम. दळवी हे माझ्या जीवनातील एक विलक्षण व्यक्तिमत्त्व आहे. लातूर येथे त्यांच्या सोबत काही वर्ष काम करण्याचा योग मला लाभला आणि हा माझ्यासाठी जीवन बदलणारा अनुभव ठरला. अनेक लोकांच्या आयुष्यात काही नाती अशी असतात जी योगायोगाने जुळतात, परंतु ती आयुष्यभर आपल्याला प्रेरणा देत राहतात. दळवी सरांची माझ्या जीवनातली भेट ही नेमकी तशीच आहे. त्यांच्या सोबत काम करण्याची संधी मिळणं ही केवळ एक नोकरी किंवा वकीलीतील टप्पा नव्हता, तर आयुष्यभर मार्गदर्शन करणारी शिदोरी मिळाल्यासारखं होतं.
दळवी सरांना पुस्तक वाचनाची असलेली आवड म्हणजे त्यांचा व्यक्तिमत्त्वाचा एक अविभाज्य भाग आहे. ते कोणताही विषय असो—साहित्य, कायदा, समाजशास्त्र, विज्ञान, राजकारण, अर्थव्यवस्था किंवा आंतरराष्ट्रीय घडामोडी—सर्वांबद्दल त्यांना सखोल ज्ञान आहे. गावपातळीवरील घटना असोत की आंतरराष्ट्रीय पातळीवरील घडामोडी, ते त्याबद्दल नेहमी अद्यावत असतात. एखाद्या विश्वकोशासारखं त्यांचं ज्ञान भांडार आहे. त्यांच्या बोलण्यातून नेहमी काहीतरी नवीन शिकायला मिळतं, आणि त्यांचा प्रत्येक संवाद हा एक प्रेरणादायी व्याख्यानासारखा असतो.
त्यांचा मितभाषी स्वभाव त्यांना इतरांपेक्षा वेगळं करतो. न्यायाधीश या पदावर असताना सुद्धा ते प्रत्येकाशी आदराने, प्रेमाने व स्नेहाने वागत असत. कर्मचाऱ्यांपासून ते वकिलांपर्यंत प्रत्येक जण त्यांचा आदर करतो कारण त्यांचं वागणं नेहमी समतोल आणि शांत असतं. न्यायदानाच्या प्रक्रियेत त्यांची तटस्थता आणि सचोटी ही खरंच आदर्शवत आहे. प्रत्येक केसकडे पाहताना ते केवळ कायद्याच्या चौकटीत विचार करत नाहीत, तर मानवी दृष्टिकोनातून देखील निर्णय देतात. यामुळे त्यांचा न्यायालयातील दरारा आणि आदर अधिकच वाढला आहे.
मराठवाड्याच्या भाषेत सांगायचं झालं तर दळवी सर म्हणजे “एकदम भारी माणूस” आहेत. त्यांच्या वागण्या-बोलण्यात एक प्रकारची ऊब आणि प्रामाणिकता आहे जी कोणालाही काही क्षणांत आपलीशी वाटते. त्यांच्या सान्निध्यात राहून आपण केवळ कायदा शिकत नाही, तर एक चांगला माणूस कसा असावा हेही शिकतो. त्यांच्या विषयी कोणीही गौरवोद्गार काढले तर ते शब्दांमध्ये कमी पडतील असं त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वाचं वैशिष्ट्य आहे. माणसातल्या माणसाला ओळखण्याची त्यांची कला ही विलक्षण आहे. एखाद्या व्यक्तीच्या डोळ्यातील सत्यता, त्याच्या स्वभावातील ताकद आणि कमकुवतपणा ते अगदी सहजतेने ओळखतात.
त्यांच्या आयुष्याकडे पाहिलं की एक अष्टपैलू व्यक्तिमत्त्व कसं असावं याचं मूर्तिमंत उदाहरण आपल्या डोळ्यासमोर उभं राहतं. न्यायक्षेत्रात ते तरबेज आहेतच, पण तंत्रज्ञान, आयटी क्षेत्र किंवा सामाजिक घडामोडी यांच्याबद्दल त्यांचं ज्ञानही अफाट आहे. त्यांच्या वाचनामुळे आणि कुतूहलामुळे त्यांची माहिती नेहमी अद्ययावत असते. जगात कुठलीही घटना घडली तरी ती त्यांच्या चर्चेत येते आणि त्यावर ते सखोल विवेचन करतात. अशा व्यक्तींच्या सोबत वेळ घालवणं ही स्वतःसाठी एक शैक्षणिक व बौद्धिक मेजवानी असते.
माझ्या वकिलीच्या सुरुवातीच्या काळात, जेव्हा प्रत्येक नवख्या वकिलाला अनुभवाची आणि योग्य मार्गदर्शनाची गरज असते, तेव्हा दळवी सर माझ्यासाठी गुरु आणि मित्र म्हणून उभे राहिले. त्यांचा सहवास मला केवळ व्यावसायिक पातळीवर नाही तर वैयक्तिक जीवनातही स्थैर्य देणारा ठरला. त्यांच्या शिकवणुकीतून आणि प्रेरणेतून मला वकिलीच्या क्षेत्रात आत्मविश्वास मिळाला. त्यांच्या बोलण्यातून मी केवळ कायद्याच्या बारकाव्यांचा अभ्यास केला नाही, तर माणुसकी, संयम आणि न्याय या मूल्यांचं महत्त्वही शिकलो.
आज मी उच्च न्यायालयात अधिवक्ता म्हणून कार्यरत आहे आणि या यशामध्ये दळवी सरांचं योगदान सर्वात मोठं आहे. त्यांनी दिलेल्या शिकवणीशिवाय आणि प्रेरणेशिवाय मी इथपर्यंत पोहोचू शकलो नसतो. मी त्यांच्या सहवासात घालवलेला काळ म्हणजे माझ्या व्यावसायिक आयुष्याची खरी पाया घालणारी वेळ होती. त्यांनी नेहमी मला आत्मविश्वास दिला की वकिली ही फक्त व्यवसाय नसून समाजासाठी सेवा आहे. ही शिकवण माझ्या प्रत्येक खटल्यात, प्रत्येक युक्तिवादात मला मार्गदर्शक ठरते.
दळवी सरांचं जीवन हे एक खुलं पुस्तक आहे, जे प्रत्येकाने वाचायला हवं. त्यांच्या व्यक्तिमत्त्वात ज्ञान, शिस्त, प्रामाणिकपणा, समतोलपणा आणि करुणा या सगळ्या गुणांचा सुंदर संगम आहे. त्यांच्या निर्णयांमधून न्यायाची खरी व्याख्या जाणवते. ते केवळ न्याय देत नाहीत, तर प्रत्येकाला न्याय मिळावा यासाठी झटतात. त्यांच्या विचारांमध्ये नेहमीच स्पष्टता आणि तटस्थता दिसते. त्यामुळेच त्यांचा आदर फक्त वकील किंवा न्यायालयातील कर्मचाऱ्यांपुरता मर्यादित नाही, तर ज्यांना त्यांची ओळख झाली आहे त्यांच्यापैकी प्रत्येक जण त्यांना मनापासून मानतो.
त्यांचं आयुष्य हे प्रेरणादायी प्रवासासारखं आहे. त्यांनी केलेला संघर्ष, वाचनातून मिळवलेलं ज्ञान आणि न्यायालयीन सेवेत त्यांनी जो प्रामाणिकपणा दाखवला तो प्रत्येकासाठी अनुकरणीय आहे. त्यांच्या मार्गदर्शनामुळे मी स्वतःच्या जीवनाकडे अधिक सकारात्मक दृष्टीकोनाने पाहू शकलो. त्यांनी नेहमी सांगितलेली एक गोष्ट माझ्या मनावर कोरली गेली आहे—“ज्ञान म्हणजे केवळ वाचनात नाही, तर त्याच्या योग्य उपयोगात आहे.” या विचारांनी माझ्या व्यावसायिक जीवनात एक वेगळी ओळख निर्माण केली.
आजही त्यांच्या आठवणींनी माझ्या मनात उभारी येते. त्यांच्या बोलण्यातील साधेपणा, डोळ्यातील आत्मविश्वास आणि प्रत्येकाशी जुळून घेण्याची सहजता यामुळेच ते प्रत्येकासाठी जवळचे होतात. त्यांच्या सहवासात राहून मी शिकलो की मोठेपणा हा पदवीत किंवा संपत्तीत नसतो, तर तो आपल्या वागण्यात, आपल्या शब्दांत आणि आपल्या कृतीत असतो. दळवी सर हे याचं जिवंत उदाहरण आहेत.
त्यांच्यासोबत काम करताना अनेक क्षण माझ्या आयुष्यात टर्निंग पॉईंट ठरले. अनेक वेळा माझ्या कारकिर्दीबद्दल मी संभ्रमात होतो, तेव्हा त्यांच्या थोड्याशा सल्ल्याने माझा मार्ग सुकर झाला. ते नेहमी म्हणायचे, “प्रामाणिकपणा आणि संयम यांच्याशिवाय कोणतंही यश टिकत नाही.” हे वाक्य आज माझ्या यशाचा गाभा आहे.
माझ्या आयुष्यातील अनेक निर्णय घेताना मी त्यांच्या शिकवणींचं स्मरण करतो. त्यांनी दाखवलेला मार्ग म्हणजे केवळ न्यायालयीन कारकीर्दीचा नाही, तर जीवन कसं जगावं याचाही मार्ग आहे. त्यांच्या सहवासातून मिळालेली शिकवण माझ्यासाठी अमूल्य ठेवा आहे.
दळवी सरांसारखं व्यक्तिमत्त्व आयुष्यात भेटणं हे खऱ्या अर्थाने भाग्य आहे. त्यांनी मला दिलेल्या मार्गदर्शनाबद्दल मी कृतज्ञ आहे आणि माझ्या प्रत्येक यशामागे त्यांचा वाटा आहे हे अभिमानाने सांगू शकतो.
Comments
Post a Comment